ការធ្លាក់ចុះនៃអរិយធម៌ខ្មែរ (ប្រធានបែបពិភាក្សា)

ប្រធាន៖ មតិខ្លះយល់ថា “ការធ្លាក់ចុះនៃអរិយធម៌ខ្មែរគឺដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេស”។ ឯមតិខ្លះទៀតយល់ថា “ដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសនេះហើយ ទើបអរិយធម៌ខ្មែរលូតលាស់”។ តើការយល់ឃើញទាំងពីរខាងលើនេះណាមួយសមហេតុផងជាង? ចូរពិចារណា។

សេចក្តីអធិប្បាយ

គ្រប់ជាតិសាសន៍ ដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រតែមានអរិយធម៌ជាគ្រឿងសំគាល់របស់ជាតិខ្លួនច្បាស់លាស់។ អរិយធម៌របស់ជាតិសាសន៍មួយមិនអាចនៅតែឯកឯងបាននោះទេ តែមានមានបណ្តូរទំនាក់ទំនងជាមួយអរិយធម៌ជាតិសាសន៍ដទៃទៀត។ ប៉ុន្តែការផ្លាស់ប្តូរ ការទទួលយកទាំងនោះ វាផ្តល់ផលវិជ្ជមានផង និងអវិជ្ជមានផង។ វិភាគជុំវិញបញ្ហានេះ មានមតិខ្លះយល់ថា “ការធ្លាក់ចុះនៃអរិយធម៌ខ្មែរគឺដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេស ឯមតិខ្លះទៀតយល់ថា “ដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសនេះហើយ ទើបអរិយធម៌ខ្មែរលូតលាស់”។

តើការយល់ឃើញទាំងពីរនេះមួយណាសមហេតុផលជាង?

មុននឹងធ្វើការពិចារណាមតិប្រធានទាំងពីរខាងលើនេះឲ្យច្បាស់លាស់ន័យសេចក្តី យើងត្រូវយល់ន័យរបស់កន្សោមពាក្យគន្លឹះរបស់ប្រធានជាមុនសិន។ កន្សោមពាក្យ “អរិយធម៌ខ្មែរ” មានន័យថាសភាវៈដែលទ្រទ្រង់ដល់ការលូតលាស់របស់ជនជាតិខ្មែរ។ ចំណែកកន្សោមពាក្យ “ឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេស” សំដៅដល់ការទទួលយកភាពរីកចំរើនតាមបែបបរទេស។ ដូច្នេះ ន័យរួមរបស់ប្រធាន តំរូវឲ្យធ្វើការពិចារណាទាក់ទងទៅនឹងជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេស ក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ ដែលមតិខ្លះយល់ថាធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះ ឯមតិខ្លះទៀតថាធ្វើឲ្យលូតលាស់។

មតិទីមួយរបស់ប្រធានបញ្ជាក់ថាការធ្លាក់ចុះនៃអរិយធម៌ខ្មែរ ដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេស។ និយាយពីជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសក្នុងអរិយធម៌ខ្មែរ កើតមានឡើងតាំងពីប្រមាណសតវត្សទីមួយនៃគ្រឹស្តសករាជមកម្ល៉េះ។ ខ្មែរជួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌ឥណ្ឌាមុនគេតាមរយៈជំនឿ សាសនា ភាសា អក្សរ ទំនៀមទំលាប់ សិល្បៈ ស្ថាបត្យកម្ម ទស្សនៈរាជាធិបតេយ្យ។ នៅសតវត្សទីបីនៃគ្រឹស្តសករាជ ខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌ចិនតាមរយៈល្បាយជាតិសាសន៍ ជំនួញ សិល្បៈ។ នៅរវាងសតវត្សទីប្រាំ ខ្មែរបានទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌ចាម ជ្វាតាមរយៈស្ថាបត្យកម្ម ដូចជាសំណង់ប្រាសាទភ្នំ ក្បាច់លំអ មានក្បាច់រាហ៊ូជាដើម។ នៅសតវត្សទីដប់បីនៃគ្រឹស្តសករាជ ខ្មែរបានទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌សៀម យួនតាមរយៈកម្ចីពាក្យពេចន៍ក្នុងការប្រើប្រាស់ ដើម្បីឲ្យកាន់តែមានភាពសំបូរបែប។ សតវត្សទីដប់ប្រាំមួយ ខ្មែរបានទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌អឺរ៉ុបតាមរយៈបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្ត្រ លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ កិច្ចការរដ្ឋបាល ទំលាប់ សំលៀកបំពាក់ជាដើម។។ រហូតមកដល់សតវត្សទីម្ភៃមួយនេះ ខ្មែរទទួលឥទ្ធិពលអរិយធម៌ចំរុះតាមរយៈការទូត បច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្ត្រ ពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ សិល្បៈជាដើម។ ជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសធ្វើឲ្យអរិយធម៌ខ្មែរធ្លាក់ចុះដោយហេតុថា ខណៈពេលដែលមានការទទួលយកពីបរទេស ដែលមានលក្ខណៈហួសហេតុដូចជា សាហាវ អាសអាភាស វាបានបំពុលទិដ្ឋភាពវប្បធម៌ខ្មែរ អូសទាញសង្គមខ្មែរឲ្យធ្លាក់ទៅក្នុងភាពអនាធិបតេយ្យ ជ្រួលច្របល់ អសន្តិសុខបង្កើតឡើងនូវអសីលធម៌ ធ្វើឲ្យបាត់ស្ថេរភាព។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ធ្វើឲ្យមនុស្សមួយចំនួនទទួលយកទាំងងងឹតងងល់ខ្វះការគិតពិចារណា ធ្វើឲ្យអរិយធម៌ខ្មែរកាន់តែដុនដាប ឈានទៅរកការបាត់បង់បន្តិចម្តងៗ។ ជាក់ស្តែងការទទួលយកឥទ្ធិពលបុណ្យពីបរទេស ដូចជាបុណ្យថ្ងៃ ១៤ កុម្ភៈ ធ្វើឲ្យមនុស្សមួយចំនួនភ្លើតភ្លើន ឈានទៅប្រព្រឹត្តអំពើផ្តេសផ្តាស បង្កើតភាពអនាធិបតេយ្យក្នុងសង្គម។ ការទទួលយកឥទ្ធិពលសំលៀកបំពាក់ ឧបករណ៍សំភារៈប្រើប្រាស់មួយចំនួន ក៏បានធ្វើឲ្យមានភាពប៉ះពាល់ដល់អរិយធម៌ជាតិ។ ឥទ្ធិពលនៃសិល្បៈ ដូចជាខ្សែភាពយន្ត ដែលមានលក្ខណៈអាសអាភាស បាញ់ប្រហារ កាប់សម្លាប់ បាននាំមនុស្សខ្មែរមួយចំនួនឲ្យប្រព្រឹត្តអំពើអសីលធម៌ ធ្វើឲ្យសង្គមមានភាពជ្រួលច្របល់។ សរុបសេចក្តីមកអាចនិយាយបានថាអរិយធម៌ខ្មែរធ្លាក់ចុះដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសយ៉ាងពិតប្រាកដ។

ក៏ប៉ុន្តែបើតាមមតិទីពីរ អះអាងថាដោយសារជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសនេះហើយទើបអរិយធម៌ខ្មែរលូតលាស់។ ការហ៊ានអះអាងបែបនេះ ដោយហេតុថារវាងជាតិសាសន៍នៅលើពិភពលោកនេះមិនអាចមានអរិយធម៌តែឯកឯងនោះទេ គឺត្រូវតែមានបន្តូរទំនាក់ទំនងអរិយធម៌ជាមួយនឹងជាតិសាសន៍ដទៃលើគ្រប់ផ្នែក មិនថាការទូត ពាណិជ្ជកម្ម ផ្នត់គំនិត បច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្រ្ត ទំនៀមទំលាប់នោះទេ។ កាលណាមានការផ្លាស់ប្តូរគ្នាបែបនេះ នឹងធ្វើឲ្យមានភាពសំបូរបែបក្នុងអរិយធម៌ជាតិ ជួយបង្គ្រប់កន្លែង ដែលខ្វះចន្លោះក្នុងទិដ្ឋភាពអរិយធម៌ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យជាតិសាសន៍របស់ខ្លួន កាន់តែចោលឈ្មោះបោះសំលេង មានការទទួលស្គាល់។ ជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសនេះអាចបំពេញបានតំរូវការសង្គមមនុស្សចាំបាច់ស្របទៅតាមការប្រែប្រួលនៃរបបសង្គម ពិសេសគឺខណៈពេលដែលបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្ត្រ កំពុងមានសំទុះរីកចំរើនខ្លាំងដូចជាសព្វថ្ងៃ។ ការទទួលយកអរិយធម៌បរទេសនេះធ្វើឲ្យមានទំនាក់ទំនងល្អជាមួយបណ្តាប្រទេសជុំវិញពិភពលោក ហើយថែមទាំងធ្វើឲ្យអរិយធម៌ជាតិកាន់តែមានភាពស្ថិតស្ថេរលូតលាស់សម្រាប់ទុកជាគុណប្រយោជន៍ដល់កូនចៅខ្មែរគ្រប់ៗជំនាន់តទៅមុខទៀត។ ជាក់ស្តែងការទទួលយកបច្ចេកទេសវិទ្យាសាស្ត្របានធ្វើឲ្យសង្គមខ្មែរលូតលាស់លើផ្នែកបច្ចេកវិទ្យា មានឧបករណ៍សំភារៈប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រាន់ សង្គមខ្មែររស់នៅក្នុងភាពស៊ីវីល័យ អាចប្រកួតប្រជែងជាមួយបណ្តាប្រទេសដទៃទៀតបាន ការរស់នៅរបស់មនុស្សខ្មែរកាន់តែសុខស្រួល។ ការទទួលយកឥទ្ធិពលសិល្បៈពីបរទេស ខណៈពេលដែលយើងចេះធ្វើជាតូបនីយកម្មឲ្យទៅជាលក្ខណៈជាតិខ្មែរ នោះរង្វង់សិល្បៈខ្មែរកាន់តែសំបូរបែប។ សរុបសេចក្តីមក អាចនិយាយបានថាអរិយធម៌ខ្មែរលូតលាស់ដោយសារតែជំនួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសយ៉ាងពិតប្រាកដ។

តាមមតិទីមួយឃើញថាសមហេតុផលម្យ៉ាងដោយមានអំណះអំណាងបញ្ជាក់ដូចខាងលើស្រាប់។ តែមតិទីពីរ ក៏សមហេតុផលម្យ៉ាង អរិយធម៌ខ្មែរលូតលាស់ក៏ដោយសារខ្មែរបានជួបឥទ្ធិពលអរិយធម៌បរទេសច្រើន។

ផ្អែកតាមការពិចារណាមតិប្រធានទាំងពីរខាងលើនេះរួចមក អាចសន្និដ្ឋានបានថាមតិទីពីរមានលក្ខណៈសមហេតុផលជាង ដោយសារតែមតិនេះមានការផ្សារភ្ជាប់ឬៅនឹងតថភាពជាក់ស្តែងនៃការទទួលយកឥទ្ធិពលអរិយធម៌ពីបរទេស។ ដូចនេះគប្បីចេះធ្វើជាតូបនីយកម្មរាល់អរិយធម៌បរទេសដែលហូរចូលមក ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យទៅជាលក្ខណៈជាតិ ទើបកាន់តែប្រសើរឡើង។

រក្សាសិទ្ធិដោយ លោកគ្រូតា ភុល ជឹម